Voor boeren in het aardbevingsgebied met schade aan hun mestkelders vergde het jaren van geduld om te komen tot een schadevergoeding. Maar nu zit er schot in de zaak. Dankzij een nieuwe werkwijze lukt het boeren steeds vaker om samen met het IMG te komen tot maatwerkoplossingen.
Veehouder Sander van Leeuwen uit ‘t Zandt is één van de boeren die de mestkelderproblematiek achter zich kan laten. “We wisten dat de kelder lek was omdat we vaker mest moesten uitrijden dan gewoonlijk. Er liep grondwater in. Daar hadden we extra werk en kosten van. Maar slapeloze nachten? Nee dat niet”, vertelt de nuchtere Groninger schouderophalend. “Kijk, in ons geval was het niet zo dat de mest hier al na een paar natte weken over de rand klotste. Het was vooral onhandig. In diezelfde periode zaten we ook middenin een versterkingstraject bij NCG. Daar lag onze prioriteit.”
Keukentafelgesprek
Op advies van de Agrotafel, het overlegorgaan van de agrarische sector over de mijnbouwproblematiek in Groningen, deed Sander toch een melding van de schade aan zijn kelder. Het duurde nog twee jaar tot hij door ons gebeld werd voor een afspraak. Maar daarna verliep alles opeens heel vlot. Sander: “Ze kwamen met z’n drieën langs en gingen heel voortvarend te werk. Deden een opname en metingen en gingen toen met ons om tafel om alles door te spreken.”
Maatwerk
Tijdens dat keukentafelgesprek is er veel aandacht voor een maatwerkoplossing. Geen boerenbedrijf is hetzelfde, dus wordt er samen met de boer besproken wat in dit specifieke geval een werkbare oplossing zou kunnen zijn. Acht weken na de opname en het gesprek ontvangt Sander het schaderapport, gevolgd door een schadevergoeding. “Daarvan hebben we een naastgelegen stuk land met een silo erop kunnen kopen. De overtollige mest slaan we daarin op. Voor ons is de zaak daarmee afgedaan.”
Moeilijkheden
Maar waarom heeft het zo lang geduurd tot we tot dergelijke oplossingen konden komen? De scheuren in de kelders zijn vanzelfsprekend niet te zien. Een deskundige kan vanwege giftige gassen niet zomaar de mestput in om de schades te beoordelen. Daarvoor zou de kelder helemaal leeg en schoon moeten zijn, wat betekent dat de stal tijdelijk niet bruikbaar is. Ingrijpend voor een boerenbedrijf dat 24 uur per dag draait. Dat een mestkelder lek is, wordt meestal duidelijk als de grondwaterstanden hoog zijn. Het water sijpelt dan de kelder in, waardoor die eerder vol is dan verwacht. De schade herstellen is meestal evenmin een optie, omdat deze onbereikbaar is.
Bovendien zijn mestkelders vaak onderdeel van de fundering van de stallen. Om de mestkelder te vervangen, moet de schuur dus ook worden gesloopt en nieuw worden gebouwd. In vrijwel alle gevallen betekent dat geen realistische schadevergoeding. Wat dan wél een realistische oplossing is, bleef lange tijd de vraag. Bouwkundigen en agrodeskundigen bogen zich erover. Dikke rapporten van onder meer het TNO volgden. Hetgeen allemaal niet leidde tot een passende, eenduidige regeling.
Nieuwe werkwijze
Daarom zetten we nu volledig in op maatwerk. Een bouwkundige en een agrarisch expert doen onderzoek op het boerenerf. Is de kelder lek en zijn er in het verleden trillingen geweest boven een bepaalde grenswaarde? Dan gaan we uit van mijnbouwschade. Tegelijkertijd is er een nieuwe, minder tijdrovende manier gekomen om de grondwaterstanden uit de afgelopen jaren te meten. Op basis van een berekening aan de hand van mestopslagcapaciteit en mestproductie en de hoogst gemeten grondwaterstand wordt een alternatieve mestopvang voorgesteld.
In samenspraak met de boer bekijken we wat een passende oplossing is. Dat kan bijvoorbeeld een bovengrondse mestopslag zijn, een mestzak, of er wordt gezocht naar een andere passende oplossing. Tot slot volgt er een leesbaar adviesrapport, waar de aanvrager zelf mee uit de voeten kan. Sander onderging deze nieuwe werkwijze en kijkt tevreden terug op dat proces. “Als een collega in dezelfde situatie me ernaar zou vragen, zou ik zeker adviseren om ook een melding te doen bij het IMG.”