Hoe ziet de schadeafhandeling van de toekomst eruit? Hoe merken Groningers en Drenten dat hun schades milder, makkelijker en menselijker worden afgehandeld? Dat is het thema van het symposium dat het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) 20 april jl. organiseerde in het Forum Groningen. Deel 1 van 3: hoogleraar bestuursrecht Herman Bröring.
Bij de schadeafhandeling door gaswinning moeten we af van het causaliteitsdenken, stelt Bröring. Want dat leidt alleen maar tot ‘overjuridificering’. “Subsidies en forfaitaire bedragen kunnen zorgen voor een meer ruimhartige schadeafhandeling.”
“Bij aanvang werd de schade door gaswinning in Groningen volkomen in de privaatrechtelijke sfeer afgehandeld”, vertelt Bröring. “Dan grijpt voormalig minister Wiebes van Economische Zaken Klimaat (EZK) in en gaat het IMG de schade door gaswinning afhandelen volgens een bestuursrechtelijke procedure, maar inhoudelijk nog steeds civielrechtelijk. En daar gaat het volgens hem fout: “Het burgerlijk wetboek is als een korset en zit veel te strak.”
“Het IMG moet beslissingen nemen vanuit aansprakelijkheid van de NAM. Probleem is dat je dan steeds moet denken in termen van causaliteit.” En dat leidt volgens Bröring tot veel gedoe op de vierkante centimeter. “Want alle autonome oorzaken voor schadevergoeding moeten evident aantoonbaar zijn." Lachend: “En als er meerdere evidente oorzaken zijn, wat is dan superevident? Is dat niet aantoonbaar, dan is de schade niet binnen de wettelijke kaders afgehandeld.”
“Ook lastig”, vervolgt Bröring: “Nieuwe onderzoeken van grote bureaus kunnen zomaar roet in het eten gooien. Begrijp me niet verkeerd, ik heb onderzoek hoog zitten. Maar één van die onderzoeken toonde aan dat Norg geen effectgebied is. Huh, denk ik dan: er is toch een gasopslag in Norg? En de gasopslag Norg wordt gewoon in de wet genoemd.”
Meer ruimhartigheid
Dat alles staat volgens Bröring op gespannen voet met meer ruimhartigheid in de schadeafhandeling. Terwijl in het rapport van de parlementaire enquëtecommissie aardgaswinning Groningen (PEAG) staat dat de schadeafhandeling in Groningen milder, makkelijker en menselijker moet.
De overheid staat volgens Bröring zelf ook niet buiten schot: “De NAM is aansprakelijk voor de schade door gaswinning, maar die overheid zit er ook vét in met eigen aansprakelijkheid. Bovendien heeft de overheid zelf door haar herhaaldelijk wisselende en vaak trage aanpak bijgedragen aan staatsvandalisme, leidend tot rechtsongelijkheid en rechtsonzekerheid.”
Subsidies en forfaitaire vergoedingen
Wat is dan de toekomst van de schadeafhandeling? Bröring pleit voor een gedeeltelijk buitenwettelijke afhandeling van de schadevergoeding door gaswinning. “Buitenwettelijk kan ook in de subsidiesfeer, en dan met de verplichting om het geld daadwerkelijk te besteden aan het herstellen van de schade aan het huis. Dan kun je echt ruimhartig zijn en problemen oplossen.”
Meer werken met forfaitaire bedragen, noemt hij als andere optie. Daarbij doelt hij op vaste bedragen voor schadevergoeding, die gedupeerden nu ook voor fysieke schade kunnen aanvragen. “Hoe dan ook, we moeten af van het causaliteitsdenken want die leidt tot overjuridificering.” Hij richt zich tot Bas Kortmann, vertrekkend bestuursvoorzitter bij het IMG: “Als je volgende week op je polsstok naar Nijmegen springt vanuit het IMG, neem je dan het burgerlijk wetboek mee?”