"Kraakjes en scheurtjes blijven komen"

Wie opkijkt tegen de gevel van het huis aan de Grotestraat, begrijpt meteen dat het hier gaat om een rijksmonument. Het pand, opgetrokken in roodbruine bakstenen op een plint van natuursteen, staat geregistreerd als een voorbeeld van een rijk gedecoreerde rentenierswoning uit het einde van de 19e eeuw. Alleen al de voorgevel is een feest om te zien. Overal springen details in het oog, zoals sierankers, leeuwenkoppen, vazen op de hoeken van het balkon boven de voordeur en siermozaïeken. De voordeur en dakkapellen bevatten onderdelen die doen denken aan Griekse tempels.

“Toen ik het huis kocht, zo’n 45 jaar geleden, had het nog niet de status van monument”, vertelt Boskamp. De Monumentendienst bekeek het pand in die tijd wel, maar vond dat de omgeving door de vele verbouwingen geen beschermd dorpsgezicht meer was. Een huis kan namelijk alleen een monument worden als het ook in een passende omgeving staat.

In de loop van de jaren veranderde hier in de buurt het een en ander. Even verderop kwam een verzetsmonument. Een woning in de buurt kreeg wat meer statuur. Daardoor kwam ons huis weer beter uit. En dat was kennelijk genoeg, want in de jaren 90 kwam die monumentenstatus er alsnog.”

Dat de late status niet aan het huis zelf lag, blijkt wel uit de uitgebreide beschrijving in het Rijksmonumentenregister. De rentenierswoning is ‘van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch belang’, onder meer vanwege het ‘fraaie interieur’ en het ‘bijzondere materiaalgebruik’.

“Ik kon het kopen omdat de toenmalige burgemeester eruit ging. Hoewel het toen nog geen monument was, stelde de gemeente allerlei eisen. Er mochten bijvoorbeeld geen winkels in, het moest een woonhuis blijven, enz. Voor mij lag het huis mooi centraal, vlakbij mijn toenmalige duopraktijk. De oude werkkamer van de burgemeester was een ideale praktijkkamer. Belangrijker was destijds de oude koetsingang aan de zijkant van het huis. Die komt uit op de straat hiernaast. Dat zou een praktijk aan huis een eigen opgang geven in de achtertuin. Overigens heb ik nooit in dit huis gepraktiseerd, dat deed ik twee huizen verderop. Ik heb hier altijd wel een kamer gehad waar ik patiënten kon ontvangen, maar dat gebeurde alleen in de avond- en weekenddiensten.

Het was toen – en is nog steeds – een oud huis met enorm veel uitstraling. En oude huizen krijgen gebreken, dus daar moet je goed voor zorgen. Dat heb ik altijd gedaan. Hierbinnen hebben we allerlei houtsnijwerk en monumentale plafonds en deuren met weelderige decoraties. Ik vergelijk die graag met oude schilderijen. Die moet je goed onderhouden, met beleid. Daar ga je niet in het wilde weg aan lopen poetsen.”

Dokter Boskamp heeft altijd geweten dat zijn huis ook scheuren zou krijgen zonder de bevingen. De Monumentenwacht zag dat destijds ook zo. Die telde de scheuren aanvankelijk niet mee. “In de tijd van de eerste bodembevingsprocedure kwamen ze elke twee jaar langs om een rapport te schrijven over de toestand van het huis. Ze registreerden nieuwe scheuren wel, maar schreven die niet toe aan de bevingen. Oude huizen werken nu eenmaal, was de redenering, ook als er geen aardbevingen zijn. De dienst noemde ook bodemdaling door inklinking van de grond als mogelijke oorzaak. Maar de scheuren verergerden wel. Tegenwoordig worden ze gezien als bevingsschade. Dat is voortschrijdend inzicht.

Zo verandert er in de loop van de tijd wel meer. In het begin zijn de scheuren in mijn huis hersteld met wokkels, stukken ijzer die als wapening in het metselwerk worden gezet. Die gebruiken ze nu niet meer, omdat hierdoor in de aangrenzende muurdelen opnieuw barsten en scheuren ontstaan. Zo blijven we bezig, natuurlijk. Al met al hebben de bevingen en de schades de Groningse economie geen kwaad gedaan.”

Ook de woning van dokter Boskamp werd dus opgeknapt, met een fraai resultaat. “Een jaar of vier geleden deed ik een aanvraag voor schade aan de plafonds. Daar zaten inmiddels fikse scheuren in, langs de lijst en dwars door het midden, in alle vier de grote kamers. Het IMG vond dit geen gevolg van de bevingen. Dankzij een rijkssubsidie konden een restauratiestucadoor en restauratieschilders de gipsen plafonds toch herstellen en verstevigen. Dat was monnikenwerk. Ze hebben het prachtig gedaan.

Daar ben ik natuurlijk heel blij mee. Maar de dikke rapporten en de onduidelijkheid over wat het IMG zou toekennen, waren vervelend. Niet alleen voor mij. Het was voor veel mensen moeilijk te begrijpen hoe een besluit tot stand kwam. In de eerste jaren, vanaf 2013, maakte ik me hier echt druk over. Ergerde me aan de gang van zaken. Procedures verliepen traag, leverden weinig op, zogenoemde medewerking was eerder tegenwerking. Dat gaf me wel een gevoel van machteloosheid en frustratie. Ik lag er soms wakker van.

Tegenwoordig niet meer. Nu een aantal fundamentele zaken aan mijn huis is hersteld, maak ik me niet meer druk. Nu moet het maar z’n beloop hebben. Kraakjes en scheurtjes zullen blijven komen. Daar heb ik me bij neergelegd.”

“Kijk, toen dit allemaal begon kwam er een grote golf van vrees over de mensen hier. Vrees voor je huis, voor de waarde van je huis, voor je veiligheid. De overheid nam dit verhaal over en nu kunnen we na elke nieuwe beving en elke nieuwe schade een herstelverzoek indienen. Het IMG kent dat vaak toe. Dat is reageren op vrees, zo houd je de vrees levend. De overheid heeft naar mijn mening twaalf jaar lang de vrees over de bevingsgevolgen aangewakkerd met besprekingen over versterkingsoperaties en eindeloze procedures. Dit heeft de geestelijke gezondheid van een hele regio sterk negatief beïnvloed. Maar goed, een bijkomend voordeel van die angstgolf is natuurlijk wel dat er een grote pot met geld vrij kwam.

Ik heb nog wel eens zaken gemeld waarvan ik dacht dat die onveilig waren, maar dat bleek niet zo te zijn. Huizen werken, bewegen. Dat hoort erbij. Als ik nu scheuren zie verschijnen in een gipsen wand en het wordt me te gortig, dan smeer ik ze weg. Doe ik gewoon zelf. En zolang de Monumentenwacht zegt dat het er nog best goed uitziet, ben ik blij."