De allure van vroeger met het comfort van nu

Ornamenten rondom de vensters, een familiewapen boven de voordeur en een trasraam van gedecoreerd natuursteen. Kop-hals-rompboerderij Niehof, gebouwd in 1875, heeft vanbuiten alle pracht die je bij een rijksmonument verwacht. Ook de omgeving is niet de minste, met onder meer een gracht met loopbrug en een indrukwekkende rij bomen. “Maar wat het huis helemaal bijzonder maakt, is dat het een stukje cultuurhistorisch erfgoed is”, vertelt Ineke trots. “Hij was ooit van Sien Jensema.”

Voor wie haar niet kent: ‘juvver Sien’, zoals ze in de volksmond ook wel wordt genoemd, was een bekende schrijfster van gedichten, verhalen en romans in het Hogelandster dialect. Daarnaast organiseerde ze in deze boerderij exposities van Groningse kunstenaars. In 1979 verkocht Sien het huis aan haar overburen, met wie ze een erg goede band had. En dertig jaar later verkochten zij het weer aan hun zoon en schoondochter: Ineke en haar man Wim.

“Toen het huis van mijn schoonouders was, was ik helemaal niet zo bezig met de waarde van het verleden of de karakteristieke details”, vertelt Ineke. “Pas toen we er zelf introkken, zag ik hoe verdraaid mooi alles hier is.” Een klein minpuntje: het huis was vanbinnen nog bijna precies zoals Sien het in 1979 had achtergelaten. Ouderwets en met weinig comfort. “Vooral de badkamer was gruwelijk. Daar stond nog een elektrisch kacheltje, dat de ruimte nauwelijks warm kreeg. Het water warmde wel op, maar dan meteen van ijskoud naar loeiheet.” Daarnaast waren er maar twee slaapkamers, waardoor haar drie kinderen er eentje moesten delen. “Ook dat was voor hen flink afzien.”

Dat er iets aan het huis moest veranderen, was zeker. Maar wat precies – daar moesten Ineke en Wim eerst even goed over nadenken. “We konden wel voor een heel nieuwe, moderne inrichting gaan, maar daarmee verliest het huis een deel van zijn geschiedenis. Dat zou ontzettend spijtig zijn. Daarom besloten we er eerst maar een jaar te wonen, om te kijken of we konden wennen aan de bestaande indeling.” Uiteindelijk leidde dat tot de beslissing om het huis wel grondig aan te pakken, maar het zo veel mogelijk in dezelfde stijl te laten. “De allure van vroeger met het comfort van nu”, zo beschrijft Ineke het.

Hoewel boerderij Niehof de status heeft van rijksmonument, werd Monumentenzorg niet ingeschakeld voor de verbouwing. In plaats daarvan namen Wim en Ineke twee jaar lang een timmerman in dienst van wie ze wisten dat hij gouden handen heeft. “Hij heeft ons nog meer bijgebracht over waarom het belangrijk is rekening te houden met de waarde van vroeger en dacht goed mee over hoe we het huis in ere konden herstellen. Zo hadden we in de opkamer een raamkozijn met authentieke vensterbank. Dat gebruikte hij als uitgangspunt voor de hele boerderij. Nu hebben we in meerdere kamers zulke heerlijke, brede vensterbanken waar je in kunt zitten, die er dus net zo uitzien. Verder dachten we natuurlijk aan de praktische zaken, zoals isolatie, dubbel glas en vloerverwarming. En alle kinderen kregen een eigen slaapkamer.”

Voor en tijdens de verbouwing had Ineke weinig last van de aardbevingen. Maar toen, in augustus 2012, was daar de aardbeving van Huizinge. De zwaarste die we ooit in Nederland hadden. “We zaten in de tuin en zagen de muren gewoon rollen”, herinnert Ineke zich. “Dat had echt wel grote impact.” Net als vele andere Groningers meldde ze hierna, voor het eerst, schade bij de NAM. “We kregen hulp van een expert en alle schade is keurig hersteld. Gelukkig was dat niet veel: binnen was alles nog piekfijn. Buiten was wel schade aan het voegwerk en er zaten wat kleine scheuren in de muren, maar vergeleken met andere huizen viel het ontzettend mee.”

Hoewel ze er wel zijn geweest, heeft Ineke sindsdien geen bevingen meer gevoeld. “Onze boerderij staat ontzettend sterk op de muren. Ik heb weleens iemand horen zeggen: als dit huis instort, is er van Stedum niets meer over. Daar kon ik me wel in vinden.” Toch heeft ook hun boerderij in de loop van de jaren weer schade opgelopen, wat in 2020 leidde tot een tweede melding. Dit keer bij het IMG. Voordat de expert op bezoek kwam, vroeg Ineke haar broer of hij mee wilde kijken. “Hij zit in het vak en wist precies waar ik op moest letten. Het is niet zo dat ik het onderste uit de kan wilde, maar ik wilde er wel zeker van zijn dat ik het goed zou doen.”

Mede door deze goede voorbereiding verliep het contact met het IMG soepel. Wim en Ineke werden snel geholpen: de schade werd hersteld, ze kregen compensatie voor waardedaling van hun huis en in 2025 wordt de boerderij versterkt. “Wat ik heel leuk vond, is dat we ook veel credits kregen voor ons eigen onderhoud”, vertelt Ineke. “Sommige mensen zullen vast denken: ik doe helemaal niks, laat anderen mijn schade maar oplossen. Maar zo zitten wij niet in elkaar. Wij zien het ook een beetje als onze eigen verantwoordelijkheid om dit rijksmonument mooi te houden.”

Omdat Wim en Ineke bij de verbouwing zelf al isolerende verduurzamingsmaatregelen hadden genomen, valt de hinder bij de aankomende versterking naar verwachting mee. De meeste aandacht gaat naar het sterker maken van plafonds en muren. “Al wordt dat natuurlijk nog wel een klus, want ook hier is het belangrijk zo voorzichtig mogelijk om te gaan met de karakteristieke elementen. We willen naderhand niet kunnen zien dat er versterking heeft plaatsgevonden. Maar ik heb wel het gevoel dat IMG en NCG, die daarin nu samenwerken, dat prioriteit geven. Zij hebben ook Monumentenzorg ingeschakeld en vinden het gelukkig erg belangrijk om cultureel erfgoed te bewaren.”

Wat Ineke naast de karakteristieke waarde beschermt, is de gevoelsmatige waarde van het huis en de nagedachtenis aan Sien Jensema. “Mijn schoonmoeder heeft haar leven lang spullen van Sien bewaard. Nadat ik die weer van haar kreeg, zijn ze in een stichting opgenomen en is er een kleine collectie van gemaakt”, vertelt ze trots. “Alles staat in een zes meter lange vitrinekast, die mensen op afspraak kunnen bekijken. Ook deze bijzondere geschiedenis zal, als het aan mij ligt, altijd aan dit pand verbonden blijven.”